بررسی رفتار اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی در وب جهانی و ارائه الگوی مناسب

هدف پژوهش حاضر کشف و تعیین رفتار اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه در محیط وب و ارائه الگوی مناسب آن است. روش تحقیق به کار گرفته شده در بخش کمی پیمایشی تحلیلی و در بخش کیفی نظریه بنیادی است. گردآوری داده ها در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه و در تحقیق کیفی با استفاده از مصاحبه صورت گرفته است. نمونه آماری مورد مطالعه در این تحقیق 85 نفر از دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه رازی هستند که تعداد مذکور با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ای حاصل شد. تحلیل داده ها با استفاده از ویرایش 11 نرم افزار spss در بخش تحقیق پیمایشی و با استفاده از روش های آماری چون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t دو نمونه ای، آزمون آنالیز واریانس، آزمون دانکن و آزمون لون و در بخش کیفی با استفاده از نظریه بنیادی متاثر از الگوی مهو و تیبو انجام شده است. نتایج این تحقیق در بخش کمی نشان می دهد اهداف دانشجویان از جست و جوی اطلاعات و منابع مورد استفاده به ترتیب، دسترسی به اطلاعات روزآمد، مقاله نامه ها و نمایه نامه ها، کاوش در شبکه جهانی وب و مدارک علمی معروف است. روش عمده جست و جوی اطلاعات آنها استفاده از موتور های جست و جو است و از میان ابزار های جست و جو، گوگل در بخش موتورها و ابرموتور های جست و جو، یاهو در حیطه راهنما های موضوعی و bubl در مبحث دروازه های اطلاعاتی مهمترین بوده اند. نتایج در بخش فرضیه های ارائه شده هم نشان می دهد بین میزان آشنایی دانشجویان با روشها و ابزار های جست و جو رابطه معنادار و از نوع مستقیم و مثبت وجود دارد؛ بین میزان آشنایی دانشجویان با انواع منابع وب و رفتار ا طلاع رسانی آنها رابطه معنادار از نوع مستقیم و مثبت وجود دارد؛ و بین رفتار اطلاع یابی دانشجویان با رشته های مختلف در سطوح جست و جو، دستیابی و پردازش اختلاف معناداری وجود دارد. بررسی اختلاف به صورت جدول دانکن با میزان آلفای 0/05 ارائه شده است. این جدول نشان می دهد دانشجویان رشته های مهندسی عمران، مهندسی کشاورزی، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک، شیمی، ادبیات انگلیسی و زیست شناسی در بالاترین سطح رفتار اطلاع یابی اما دانشجویان رشته هایی چون ادبیات فارسی، علوم کشاورزی، تربیت بدنی و ادبیات عرب در پایین ترین سطح رفتار اطلاع یابی قرار دارند. آزمون فرضیه ها همچنین مشخص کرد بین رفتار اطلاع یابی دانشجویان دختر و پسر تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه از وب در سطوح جست و جو، دستیابی و پردازش اختلاف وجود دارد و سطح رفتار اطلاع یابی دانشجویان دختر بالاتر از سطح رفتار اطلاع یابی دانشجویان پسر می باشد. بررسی وجود رابطه میان اهداف جست و جو نزد دانشجویان تحصیلات تکمیلی و رفتار اطلاع یابی آنها در سطوح جست و جو، دستیابی و پردازش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون اثبات کرد که میان این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد. در بخش کیفی، نتایج نشان می دهد که الگوی اطلاع یابی مناسب دانشجویان مبتنی بر سه سطح جست و جو، دستیابی و پردازش و هشت مرحله یعنی سه مرحله شروع، پیگیری و مرور در سطح جست و جو، دو مرحله گزینش و بروز رسانی در سطح دستیابی و سه مرحله فایل کردن، آرشیو کردن و سازماندهی اطلاعات متعلق به سطح پردازش است. عوامل اصلی موثر بر سطوح الگوی اطلاع یابی نیز شناسایی و گزارش شدند و موانع اصلی در دو سطح دستیابی و سازماندهی اطلاعات، معتبر نبودن برخی از سایت های موضوعی، روزآمد نبودن برخی منابع، کندی و قطع ناگهانی خطوط اینترنت، قطع اشتراک مجلات الکترونیکی، تمام متن نبودن بعضی اطلاعات و عدم آشنایی دانشجویان با روش تحقیق بوده است. الگوی اطلاع یابی بدست آمده تفاوت هایی هم با الگوی ارائه شده توسط سلاجقه دارد.